सेनाले भुटेको गाउँ, अहिले पनि भेटिन्छन् कंकाल

२०७६ भदौ ११ गते बुधबार, प्रकाशित

डोटी बडीकेदार गाउँपालिका–२, छेडा गाउँका ७० बर्षका चक्र मटेली २०५९ साल बैशाख १९ गते आफ्नो गाउँमा भएको नरसं*हार सम्झदै आङ सिरिङ्ग पार्छन् । हात, मुख र घाँटीमा सेनाले चलाएको गो*ली लागेका चक्र भन्छन् ‘हामीलाई सेनाले लाइन लगायो र गो*ली हान्यो, त्यसपछि के भयो थाहा भएन ।’

सेनाले सबै म*रे भन्ने सोचेकामा चक्र बाँचेछन् । बिहान करिब ११ बजे लहरैका खेतमा गोरु जोतेर धान छर्दै थिए किसानहरु । सेनाको टोलीले उनीहरुलाई नियन्त्रणमा लियो, माओवादी भएको कवुल गराउन खोजियो तर स्थानीयले आफूहरु माओवादी नभएको बताएपछि कुटाई खान पुगे ।

‘जोतिएका गोरुका हलो र जुवासमेत काट्यो’ चक्र भन्छन् ‘त्यसपछि लाइन लाएर गो*ली हान्यो ।’ स्थानीय ७० बर्षीय रणबहादुर चन्द र ६५ बर्षीय दलवहादुर चन्द, २५ बर्षीय लालबहादुर चन्द र १८ बर्षीय टेकवहादुर चन्दको मृ*त्यु भयो । गोरु किन्न आएका पुड्केपानी गाउँका डवलवहादुर सार्की पनि मा*रिए ।

‘उनी गोरु किन्न आएका थिए, गोरुको मोलमोलाई भइरहेको थियो’ त्यो दिन सम्झदै चक्रले भने ‘त्यहीबेला सेनाले आएर हामीलाई समात्यो ।’ २०५८ साल फागुन ४ गते अछाम जिल्ला सदरमुकाम आ*क्रमणपछि तत्कालीन माओवादी नेता कार्यकर्ताहरु छेडा गाउँमा जम्मा हुने क्रममै थिए ।

घटनाको सुइको पाएको सेनाले गाउँमा आई स्थानीयलाई पक्राउ गरी गो*ली हानेको चक्रको भनाइ छ । २०५९ साल बैशाख १९ गते छेडा गाउँमा एकाएक गो*ली चल्न सुरु भयो । घटनामा माओवादीतर्फ कति हताहत भए थाहा भएन तर स्थानीयहरुका अनुसार करीव एक सयको हाराहारीमा माओवादी कार्यकर्ता मा*रिएका थिए ।

‘माओवादीले त यसरी सेना आएर आक्र*मण गर्ला भन्ने सोचेकै थिएनन्, उनीहरु त सुरक्षित बसेको महसुस गर्दै थिए’ सामाजिक कार्यकर्ता मुना मटेली भन्छिन् ‘सेनाले आएर एकोहोरा गो*ली हाने, माओवादीले तयारी समेत गर्न पाएनन् ।’ सैनिक टोली गइसकेपछि माओवादी कार्यकर्ता आएर घा*इते कार्यकर्ता बोकेर लगेको र मृ*तकलाई हतार हतारमा गाडेको मुना बताउँछिन् ।

‘राम्रोसंग गाडिएका थिएनन् ला*स, पछि स्याल र कुकुरले तानेर निकाले’ मुना भन्छिन् ‘गाउँमा जताततै र*गतका छाप थिए, क्षतबिक्षत अवस्थामा ला*सहरु चारैतिर ढलेका थिए, लामो समयसम्म गन्हाइरह्यो गाउँ ।’ अहिले पनि मान्छेका हड्डीहरु छरपट्ट देखिने गरेको उनी बताउँछिन् ।

घटनाअघि १२ परिवार बस्थे छेडा गाउँमा । घटनापछि त्रसित भएका स्थानीयहरु बसाई सरेर गए । अहिले जम्मा तीन परिवार मात्रै छन । ‘एक परिवार अर्को गाउँबाट बसाई सरी आएकाले चार परिवार भएका छौं’ स्थानीय चक्र मटेली भन्छन् ‘त्यतिबेला गाउँ छोडेर गएकाहरु फर्केका छैनन् ।’ कतै जान नसक्ने अवस्था रहेकाहरु मात्रै गाउँमा बसेका चक्रको भनाइ छ ।

छेडा घटनाको कारण त्रासले भागेका स्थानीयका घरहरु भत्किन थालेका छन् । गाउँमा सन्नाटा छ । जताततै खेतहरु बाँझै छन् । ‘त्यतिवेलाको खेतीयोग्य जमिनमा अहिले जंगल भएको छ, घरहरु पनि भत्किइसके’ मुना भन्छिन् ‘जंगल बढेपछि जंगली जनावरहरु पनि बढेका छन, गाउँमा बस्नै डर लाग्न थाल्यो ।’ जंगली जनावरले खेती पनि नष्ट गर्ने गरेको उनी बताउँछिन् ।